Czym jest biodostępność i dlaczego substancje odżywcze z soku pomarańczowego są łatwo przyswajalne przez organizm?
KOMENTARZ: DR HAB. DARIUSZ WŁODAREK SZKOŁA GŁÓWNA GOSPODARSTWA WIEJSKIEGO
W żywieniu człowieka ważną kwestią jest to, w jakim stopniu składniki odżywcze zawarte w produktach spożywczych mogą być wykorzystane przez organizm, czyli na ile są one dla niego biodostępne. Wysoką biodostępnością składników i substancji fitoodżywczych charakteryzuje się sok pomarańczowy. Wiele najnowszych badań wskazuje, że biodostępność wybranych składników soku pomarańczowego jest nawet wyższa niż dotychczas sądzono. Co ciekawe w przypadku niektórych flawonoidów biodostępność jest wyższa w sokach pasteryzowanych niż świeżo wyciskanych, czy nawet pomarańczach.
CZYM JEST BIODOSTĘPNOŚĆ?
Biodostępność jest miarą tego, w jakim stopniu zawarte w żywności składniki odżywcze są wchłaniane i wykorzystywane przez organizm. Pojęcie to odnosi się do witamin i składników mineralnych oraz innych związków bioaktywnych. – Biodostępność jest istotna dla możliwości wykorzystania mikroskładników diety przez organizm. Przykładowo, szpinak jest bogaty w żelazo, ale ze względu na obecność innych naturalnych związków, takich jak kwas szczawiowy, ludzki organizm wchłania niespełna 1% tego pierwiastka. Jednak wchłanianie żelaza można zwiększyć wypijając szklankę 100% soku pomarańczowego, gdyż obecna w nim witamina C wpływ na zmianę jego formy do bardziej przyswajalnej. – wyjaśnia dr hab. Dariusz Włodarek ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie.
SOK POMARAŃCZOWY WYSOKA ZAWARTOŚĆ SKŁADNIKÓW ODŻYWCZYCH
Sok pomarańczowy charakteryzuje się wysoką zawartością składników odżywczych: na 100 ml występuje 35,4 mg witaminy C, 32 μg kwasu foliowego i 227 mg potasu, a jego szklanka (200 ml) pokrywa około 50-60% zalecanego dziennego spożycia witaminy C i około 15 % dla kwasu foliowego i potasu. Interesująca jest również zawartość karotenoidów zwłaszcza beta-kryptoksantyny, luteiny i zeaksantyny, a także flawonoidów takich jak hesperydyna i narirutyna. Naukowcy od lat badają ich potencjalną wartość zdrowotną, na przykład przeciwzapalnego i przeciwutleniającego działania hesperydyny, a także jej zdolności do obniżania poziomu lipidów*.
*Li C und Schluesener H (2017): Health-promoting effects of the citrus flavanone hesperidin. Crit Rev Food Sci Nutr 57: 613-631
SOK I OWOC A ICH BIODOSTĘPNOŚĆ
Naukowcy badają też kwestię biodostępności wybranych składników soku pomarańczowego w porównaniu z pomarańczami. Co ciekawe, niekiedy wyższą biodostępnością charakteryzuje się właśnie sok pasteryzowany. – Warzywa i owoce zawierają błonnik pokarmowy, który może zmniejszać strawność i biodostępność. Natomiast gotowanie i rozdrabnianie, poprzez wpływ na błonnik, może wpłynąć na polepszenie wykorzystania zawartych w produktach składników pokarmowych, przykładowo karotenoidów**. Soki owocowe dostępne na rynku poddawane są procesowi przetwarzania (wyciskanie, pasteryzacja) który wpływa na biodostępność karotenoidów. Badanie*** wykazało, że biodostępność ß-kryptoksantyny pochodzącej ze 100% soku pomarańczowego (pasteryzowanego) była 1,8 razy wyższa niż jej biodostępność z owoców. Z kolei metodą in vitro wykazano, że ß-kryptoksantyna w 100% soku pomarańczowym (pasteryzowanym) była 5-krotnie bardziej biodostępna niż w pomarańczach – dodaje dr Włodarek.
**Aschoff JK i wsp. (2015) Bioavailability of β-cryptoxanthin is greater from pasteurized orange juice than from fresh oranges – a randomized cross- over study. Mol Nutr Food Res 59: 1896-904.
*** Ibidem
Również biodostępność flawonoidów (hesperydyny oraz narirutyny) wydaje się być większa z pasteryzowanego soku pomarańczowego niż z całych pomarańczy. – Badania wskazują, że pomimo znacznie mniejszej zawartości flawonoidów w soku w stosunku do owoców, u osób badanych wydalanie z moczem metabolitów flawonoidów było podobne niezależnie czy spożywali oni sok czy całe owoce pomarańczy. Zjawisko to próbuje się wyjaśnić albo większą biodostępnością flawonoidów z soków albo „wysyceniem” wchłaniania oraz metabolizmu flawonoidów dostarczanych z pokarmem, gdy ich ilość osiągnie określony limit**** – wyjaśnia dalej dr Włodarek.
**** Ibidem
Badania wskazują, że pochodzące z owoców substancje bioaktywne mogą odgrywać ważną rolę w kontekście utrzymania zdrowia organizmu i obniżania ryzyka wystąpienia niektórych chorób przewlekłych. Coraz liczniejsze badania***** wykazują, że spożywanie 100% soków, w tym pasteryzowanego soku z pomarańczy ma korzystny wpływ na zdrowie, co jest związane z obecnością w nich różnych związków bioaktywnych.
*****Homayouni F et al. (2017) Hesperidin Supplementation Alleviates Oxidative DNA Damage and Lipid Peroxidation in Type 2 Diabetes: A Randomized Double-Blind Placebo-Controlled Clinical Trial. Phytother Res 31: 1539-1545.
Więcej informacji w zakresie badań nad biodostępnością składników odżywczych z soku pomarańczowego znajdą Państwo na stronie fruitjuicematters.pl.